Son dönemlerde, muhtarlık sisteminin ortadan kaldırılması fikri yeniden tartışılmaya başlandı. Milliyetçi Hareket Partisi, büyükşehirlerdeki muhtarlıkların lağvedilmesini ve bu görevlerin e-devlet hizmetleri ya da nüfus müdürlükleri tarafından üstlenilmesini teklif etti. Ancak, bu teklife karşı çıkan kesimler de mevcut.
Son düzenlemeler doğrultusunda, şehir içi belediye sınırlarındaki mahallelerde muhtarlık sistemi devam etmektedir. 2012’de yapılan bir öneriye göre, bu mahallelerde muhtarlıkların yerini kaymakamlık ve belediyelerin alması ve muhtarların sorumlulukları olan nüfus, seçim ve ikametgah işlemlerini bu kurumların üstlenmesi gerektiği ifade edilmişti. 2024 yılına ait muhtarlıkların kaldırılması hakkında kesin bir bilgi yoktur.
Muhtarın görevleri nelerdir?
Muhtar, köy ya da mahallenin hukuki şahsiyetini temsil eden ve yönetimde en üst makamda bulunan kişidir. Arapça kökenli bu kelime, “seçilmiş kişi” demektir.
Köy veya mahalle sakinleri tarafından seçilen muhtar, siyasi partilerin aday gösteremeyeceği bir seçimle iş başına gelir. Türkiye’de muhtarlık görev süresi beş yıldır. Muhtar, köy veya mahalle ile ilgili kararları dört azası ile birlikte verir. 2019 seçim sonuçlarına göre, Türkiye’de 31.912 mahalle ve 18.337 köy muhtarı olmak üzere toplamda 50.249 muhtar görev yapmaktadır. Bu muhtarların içinde 593’ü mahalle, 47’si köy olmak üzere toplam 640 kadın muhtar bulunmaktadır.
Muhtar, köyün ortak kullanım alanları olan yol, köprü, çeşme gibi yerlerin inşasını ve bakımını sağlar. Köydeki işlerin imece usulü ile yapılmasını organize eder. Ayrıca, genel yönetimin temsilcisi olarak, yasaları ve hükümet emirlerini köy halkına iletir ve köyde asayişi sağlar. Genel yönetimle ilgili işlerin köyde uygulanmasına destek olur. Görevini layıkıyla yerine getirmeyen muhtarlar, bağlı oldukları ilçe idare kurulu kararıyla görevden alınabilirler. Muhtarın köy yararına olmayan kararları, vali veya kaymakam tarafından iptal edilebilir. Ancak, mülki amirler muhtarın yerine karar veremezler; iptal sebeplerini ve gerekçelerini açıklarlar, fakat nihai karar hükümete aittir.
Muhtarlık, hem halk tarafından seçilerek hizmet vermesi hem de devlet görevlisi gibi işlev görmesi sebebiyle, “ne deve ne kuş” olarak nitelendirilen karma bir konsepttir. Batı’da benzeri olmayan ve sadece Osmanlı topraklarında görülen bu makamın bütçesi olmadığı için genellikle göz ardı edilir ve bu yüzden az sayıda bilimsel çalışma mevcuttur. Türkiye’deki yaklaşık elli bin muhtarın varlığı ve bunlardan yirmi bini ile ilk kez bir araya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu konuya dikkat çekmesi önemlidir. Muhtarların devlet ve politika açısından rollerinin incelenmesi ise ilk olarak Élise Massicard tarafından gerçekleştirilmiştir.
Muhtar maaşı 2024
31 Mart yerel seçimlerin bitmesinin ardından muhtarlık maaşları merak konusu oldu. En düşük muhtar maaşı 17.002, en yüksek muhtar maaşı ise 18,500 şeklindedir. Muhtar azaları ise maaş almazlar.
