Sadaka, İslam’da büyük önem taşıyan ve bir Müslümanın Allah’ın her şeye sahip olduğunu anlamasına yardımcı olan bir ibadettir. Her nimet, Allah tarafından insanlara bir sınav olarak sunulmuştur ve bir Müslüman, sahip olduğu her şeyin aslında Allah’a ait olduğunu kabul ederek ve şükranlarını sunarak sadaka vermelidir. İslam’da, Allah’ın rızasını kazanmak için yapılan her türlü iyilik sadaka olarak kabul edilir. İslam Hukuku’na göre dört ana sadaka türü vardır:
Zekat: İslam’ın beş temel şartından biri olan zekat, her Müslümanın vermesi gereken zorunlu bir sadakadır ve kimlerin ne kadar ve kime zekat vereceği detaylı bir şekilde belirlenmiştir. Nafile Sadaka: Herhangi bir zorunluluk olmaksızın, sadece Allah’ın rızasını kazanmak amacıyla verilen gönüllü sadakadır. Sadaka-ı Cariye: Bir Müslüman vefat ettikten sonra, sevaplarının yazılmaya devam etmesi için başkaları tarafından verilen sadakadır. Sadaka-ı Fıtır: Ramazan ayının sonunda verilmesi gereken ve vacip olan bir sadaka türüdür. Bu yazıda, Sadaka-ı Fıtır hakkında sıkça sorulan sorulara, fitrenin ne olduğuna, kime verilmesi gerektiğine ve öğrencilere fitre verilip verilemeyeceğine dair detaylı bilgiler sunacağız.
Fitre nedir?
Fitre, Ramazan ayının yaklaşması ve bu ay içinde özellikle Müslümanlar tarafından sıkça gündeme gelen bir konudur. “Fatr” kökünden türeyen ve “yaratmak, icat etmek” veya “kesmek, ikiye bölmek” gibi anlamlara gelen “fıtr” kelimesi, aynı zamanda orucun sona ermesini de ifade eder. Ramazan ayını idrak eden, oruçlarını yerine getiren ve Ramazan Bayramı’nı kutlayan Müslümanlar, bu ayın lütuflarına kavuşabildikleri için Allah’a şükranlarını sunmak amacıyla sadakatü’l-fıtr adını verdikleri bir sadaka verirler.
Zamanla dilimizde fıtra ve fitre olarak bilinen bu sadaka, Kur’an-ı Kerim’de “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir fakir doyumu kadar fidye öderler.” (Bakara, 2/184) ayetiyle emredilmiştir. Bu ayette bahsedilen fidye, aslında fitreye işaret etmektedir. Fitrenin önemi, bazı hadislerle de vurgulanmaktadır.
Abdullah İbn Ömer’in anlattığı üzere,
“Peygamber efendimiz fıtır sadakasını 1 sâ’ (ölçek) hurma ve 1 sâ’ arpa olmak üzere köle, erkek, kadın, küçük ve büyüklere farz kılmış ve insanlar (bayram) namazına çıkmadan önce verilmesini emretmiştir.” (Buhârî, Zekât, 76; Müslim, Zekât, 12.)
Kays b. Sa’d (r.a.) anlatıyor:
“Resûlullah zekât emri indirilmeden önce bize fıtır sadakasını vermemizi emretti. Sonra zekât emri inince bize (fıtır sadakasını) ne emretti ne de bizi (bu sadakayı vermekten) menetti. Biz de fıtır sadakası vermeye devam ediyoruz.” (Nesâî, Zekât, 35; İbn Mâce, Zekât, 21)
Fitre kimlere verilir?
Fitre, bir Müslüman’ın bakmakla yükümlü olmadığı, gerçekten ihtiyacı olan Müslümanlara verilmesi gereken bir yardımdır. Yani, bir Müslüman fitresini annesine, babasına, büyük aile üyelerine, çocuklarına, torunlarına, eşine, nisab miktarında malı bulunan ve bu sebeple dinen zengin kabul edilen kişilere ve babası zengin olan ergen olmayan çocuklara veremez. Fitre, sadece hakiki ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmalıdır.
Üniversite öğrencisine fitre verilir mi?
Fitre bağışı yapılırken dikkat edilmesi gereken temel kural, fitre yükümlülüğü olan kişinin, kendi bakmakla yükümlü olduğu kişilere veya genel olarak zengin kabul edilenlere fitre vermemesidir. Eğer bir öğrencinin finansal durumu iyi değilse ve gerçekten yardıma muhtaç durumdaysa, ona fitre bağışı yapılabilir.
