Türkiye'nin ilk astronotu olarak tarihe geçecek isimlerden biri olan Alper Gezeravcı'nın uzaya gidecek olmasının ardından bazı soruların cevapları aranmaya başladı. Uzay istasyonu içi nasıl, Alper Gezeravcı uzayda ne yapacak, gibi soruların detayları haberimizde...
Uzay istasyonu içi nasıl?
Uzay istasyonu, Dünya’nın etrafında dönen ve çok az yer çekimi olan bir ortamda bulunan bir yapıdır. Bir futbol sahasından daha büyük ve 420 ton ağırlığındadır. Uzay istasyonunda, çeşitli bilim dallarında deneyler ve araştırmalar yapılır. Uzay istasyonunda kalan astronotlar, yaşamlarını sürdürebilmek için özel araç ve gereçler kullanırlar. Uzay istasyonu, insanların uzayda sürekli yaşayabilmesine imkân sağlamak için önemli bir yerdir.
Uzay istasyonları uzaya nasıl gönderilir?
Uzay istasyonlarına, çok sayıda aşamadan oluşan roketlerle ulaşılır. Roketler, yörünge seviyesine gelmek için hızlanır ve yükselirken yakıt harcarlar. Roketlerin bazı bölümleri, işleri bittiğinde veya artık gerekli olmadığında kopar ve Dünya’ya düşer. Roketlerin en son bölümü, uzay istasyonunun yanına gelir ve bağlanır. Bu sayede, astronotlar ve malzemeler, uzay istasyonuna taşınır.
Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı!
SpaceX tarafından gerçekleştirilecek olan uzay yolculuğu, teknik bir sebeple 24 saat gecikmeli olarak 18 Ocak’ta başlayacak. Türkiye Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kaçır, bu bilgiyi X hesabından paylaştı.
Gezeravcı, 15 yıl boyunca Türk Hava Kuvvetleri’nde savaş pilotu olarak görev yaptı. Axiom Mission 3 (Ax-3) adlı ekipte yer alacak olan Gezeravcı, 18 Ocak saat 01:11’de NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden SpaceX Falcon 9 roketiyle uzaya fırlatılacak. Roketin içindeki SpaceX Dragon uzay aracı, 19 Ocak TSİ 13:15’te Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) bağlanacak. Türkiye Uzay Ajansı, Gezeravcı’nın ISS’de 14 gün kalacağını ve 13 farklı bilimsel deney yapacağını duyurdu.
Gezeravcı, Türkiye’nin ilk uzay yolcusu olacak. Ax-3 ekibinde İspanyol, İtalyan ve İsveçli astronotlar da bulunacak. Gezeravcı, uzaya Türk bayrağı, aile fotoğrafları ve Yörük kültürüne ait bazı objeler de götürecek.
1992 doğumlu Tuva Cihangir Atasever ise yedek uzay yolcusu seçildi. Gezeravcı’nın herhangi bir sebeple uzaya çıkamaması halinde, yerine Atasever gidecek. Astronotların eğitimi, ABD’nin Texas eyaletinin Houston kentinde yapıldı.
Gezeravcı, TRT’de katıldığı bir programda, “Hayali gökyüzü olan bir çocuğun, hayalini uzaya taşıyan bir adım. Herkesin hayatına büyük bir dokunuş” dedi.
BBC Türkçe ile konuşan eski NASA astrofizikçisi Umut Yıldız ise, “Türkiye’de insanlar, ‘Uzaya giden bir astronotumuz var ama kendi roketimizle değil, Space X’in roketiyle gittik. Para verip gittik’ diye düşünebilirler. Ama bu bir uzay turizmi değil, astronotluk görevi. Biz artık astronot mesleğine sahip iki insan çıkardık” diye konuştu.
Yıldız, bu projenin Türkiye’de gençleri, uzay ve mühendislik alanında motive edeceğini umduğunu söyledi. “Ben 10 yıl NASA’daydım. ABD’de belli bir yaşın üzerindekiler, ‘Ay’a gidildiğini izledik ve uzayla ilgili meslek seçtik’ derler. Umarız Türkiye’de çocuklar ‘Bizim de bir astronotumuz var, ben de gidebilirim’ derler” dedi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, BBC Türkçe’nin bu projenin maliyetine ilişkin sorusunu bu haber yayınlanana kadar cevaplamadı. Ancak basında yer alan haberlere göre, uzay yolculuğunun maliyeti 55 milyon dolar. Axiom, insanları belli bir ücret karşılığında herhangi bir güvenli roketle uzaya götürmeyi amaçlayan ve asıl hedefi gelecekte uzay turizmini hayata geçirmek olan özel bir şirket.
Alper Gezeravcı kimdir?
Alper Gezeravcı, 1979 yılında Silifke’de dünyaya geldi. Babası farklı mesleklerde çalıştığı için çocukluğu Türkiye’nin çeşitli yerlerinde geçti. Elektronik Mühendisliği bölümünü İstanbul Hava Harp Okulu’nda bitirdi. Sonra da Hava Kuvvetleri Teknoloji Enstitüsü’nde Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü’nde master yaptı. Türk Hava Kuvvetleri’nde 15 yıl boyunca savaş pilotu olarak çalıştı. F-16 dahil birçok uçak kullandı. Türk Hava Yolları’nda da yedi yıl kaptan pilot olarak görev yaptı.
Gezeravcı, en son Adana’daki 10’uncu Üs Komuta Birimi’nde Standardizasyon Filosu Akademik Kanat Komutanı oldu. Filonun standartlarını ve değerlendirilmesini sağladı, tüm eğitim materyallerini Hava Kuvvetleri normlarına uygun hale getirdi, tüm F-16 ve KC-135R pilotlarının kontrol uçuşu öncesi sınavlarını yaptı ve filonun dokümantasyon standartlarını kontrol etti. Gezeravcı, doğa sporlarına meraklı biriydi. Askeri eğitimi sayesinde birçok hayatta kalma eğitimine katıldı, farklı görevlerde bulundu.
TRT’de katıldığı bir programda uzayla ilgili bir hayalinin olmadığını, hayalinin sadece gökyüzüyle sınırlı olduğunu söyledi. Türkiye’nin insanlı ilk uzay projesi için başvuru çağrısını duyunca gerekli şartlara baktı, astronotların özgeçmişlerini okudu ve kendisinin de bunu yapabileceğine inandıktan sonra başvurduğunu belirtti.
Alper Gezeravcı uzayda ne yapacak?
BBC Türkçe ile görüşen ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve Türk Astronomi Derneği Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Sinan Kaan Yerli, Türkiye’nin bu deneyler sayesinde kendi verilerine sahip olacağını ve bu verilerin “çok değerli” olduğunu belirtiyor: “Bir deneyin sonucu, ‘Bu malzeme uzayda şöyle davranıyor’ şeklinde olacak. Bunu başka türlü ölçmeniz mümkün değil. Uzaya gitmek çok maliyetli olsa da, verinin değeri çok daha yüksek oluyor.”
Doç. Dr. Yerli şöyle bir örnek veriyor:
“Deneylerden biri olan Vokalkord’da, sesin olmadığı ortamda solunum, konuşma ve öksürme sesleri yapay zeka ile uzayda test edilecek ve bununla ilgili bir algoritma oluşturulacak. Böylece yeryüzünde solunumla ilgili birçok hastalık ve enfeksiyon için yapay zeka ile teşhis konulmaya çalışılacak. "Dünya’ya döndüğünüzde bu deneyin ve sonuçlarının sahibi siz olacaksınız. Bu veri için size başvuracaklar. O zaman algoritmanın değeri birden artıyor. Türkiye bu yarışa sonradan da katılsa bir yer edinmiş oluyor.”
Alper Gezeravcı’nın gerçekleştireceği deneyler üniversite ve araştırma kurumları tarafından hazırlandı ve Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK uzay uzmanlarından oluşan bir komisyon tarafından onaylandı.
- ‘MİYELOİD’ deneyi ile uzay ortamında radyasyona maruz kalan kanser hücrelerinin davranışı araştırılacak.
- ‘MESSAGE’ deneyi ile yerçekimsiz ortamın etkilediği henüz işlevi bilinmeyen genlerin belirlenmesi ve uzay görevlerinde, bağışıklık hücrelerinden hangilerinin yer çekiminden doğrudan etkilendiğinin, CRISPR gen mühendisliği yöntemleri ile saptanması amaçlanıyor.
- ‘PRANET’ deneyi ile propolis maddesinin mikro yerçekimli ortamdaki bakteriler üzerindeki etkisinin incelenmesi planlanıyor. Kontrol ve deney grupları kurularak propolisin anti-bakteriyel etkisi ölçülecek, sonuçlar yer çekimli ortam ile karşılaştırılacak. Propolis, birçok hastalığın tedavisinde kullanılan bir madde.
